Διαβάζουμε από το εξαιρετικό κείμενο του Γιάννη Δ. Ιωαννίδη: «Στοιχεία κριτικής της νεοφιλελεύθερης ανθρωπολογίας» (Σεπτ. 2019), την αναφορά του στον Ζακ Ελλύλ, μέσα από την οποία κατανοούμε την ανάδυση του τεχνικού συστήματος ως έναν βασικό κοινωνικό δεσμό της νεοφιλελεύθερης (δεξιάς και αριστερής οπτικής, θα έλεγα) ιδεολογίας. Η πάλη του ατομισμού ενάντια σε κάθε κοινοτικό και συλλογικό χαρακτήρα των ανθρώπινων σχέσεων, παίρνει μορφή και με τον σύγχρονο τεχνομεσσιανισμό, που φιλοδοξεί να «ανακουφίσει» μαγικά τους ανθρώπους, που νιώθουν ξεριζωμένοι και ανέστιοι στον σύγχρονο κόσμο του Θεάματος και των υπαρξιακών αδιεξόδων:

[Τέλος, ένα ακόμη φαινόμενο αυτοαναίρεσης του νεοφιλελεύθερου οράματος είναι η ολοένα και περισσότερο ανεξέλεγκτη ανάπτυξη και αυτονόμηση ενός «τεχνικού συστήματος» στο εσωτερικό των σύγχρονων κοινωνιών, την οποία έχει επαρκώς αναδείξει και αναλύσει ο σπουδαίος Jacques Ellul από το τέλος του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.29.  Εξέλιξη ασφαλώς αναμενόμενη αφού, όπως προείπαμε, η τεχνοσυστημική διαμεσολάβηση φαίνεται ότι αποτελεί τον μόνο τρόπο συγκρότησης κάποιου «κοινωνικού δεσμού» και μιας «δημόσιας σφαίρας» από τα ξεριζωμένα ιδιοτελή Άτομα του νεοφιλελεύθερου σύμπαντος – στο βαθμό που παραγνωρίζουν και αποπέμπουν μετά βδελυγμίας τον «ολιστικό» χαρακτήρα του κοινωνικού.

Το πώς, πιο συγκεκριμένα, η αυτονόμηση του «τεχνικού συστήματος» αναιρεί την ελευθερία των Ατόμων, δεν μπορεί να αναλυθεί επαρκώς στο πλαίσιο που βάζουν οι στοχεύσεις του συγκεκριμένου κειμένου, όπως αρχικά
παρουσιάστηκαν. Παραπέμποντας στον Ελλύλ, θα περιοριστούμε να θυμίσουμε κάτι που υπογράμμιζε πριν από 30 χρόνια:

«Κινούμαστε πλέον προς μια κοινωνία, που την ονόμασαν «κοινωνία των δικτύων», όπου πρέπει να σκεφτόμαστε πως τα πάντα είναι ρευστά, [ενώ την ίδια στιγμή] οι άνθρωποι του δυτικού κόσμου, έχοντας εμπλακεί σε αυτά τα δίκτυα, δείχνουν να έχουν προσαρμοστεί τόσο πολύ ώστε να επιζητούν αυτή την εξέλιξη των πραγμάτων. Έχοντας μαγευτεί όμως και υπνωτιστεί από τον τρόπο με τον οποίο τα αποτελέσματα των τεχνικών διαποτίζουν τη ζωή τους, εκδηλώνουν μια ασταμάτητη και τυφλή επιθυμία για περισσότερη «πρόοδο», για αλλαγές που θεωρούν ότι θα βελτιώσουν τη ζωή τους χάρη στην εμφάνιση μαγικών αντικειμένων σαν την τηλεόραση και τον μικροϋπολογιστή. Τους συναρπάζει ότι είναι μέλη ενός τύπου κοινωνίας, που θα μπορούσα να αποκαλέσω «ένα σόου δίχως τέλος» και βέβαια, προφανώς, οι ανέσεις που παρέχουν οι αλληλεπιδράσεις αυτών των δικτύων. Ωστόσο, όλα αυτά προκαλούν έναν εφησυχασμό, που τους εμποδίζει να αντιληφθούν τις παρενέργειες και τους κινδύνους»].30.

29 Βλ. Ζακ Ελλύλ, Το Τεχνικό Σύστημα, μτφρ. Γ.Δ. Ιωαννίδης, Αθήνα: Αλήστου Μνήμης, 2012.

30 Jacques Ellul, «The global technological system and the human response», ομιλία στο συνέδριο της
αμερικάνικης National Association for Science, Technology and Society, 5 Φεβρουαρίου 1988, Bulletin
of Science Technology & Society 8, 1988.