Ο ρομαντισμός σήμερα

Από τα πιο μεστά και αισιόδοξα βιβλία που έχουν εκδώσει οι Εναλλακτικές Εκδόσεις, το βιβλίο των Michael Lowy & Robert Sayre για την εξεγερσιακή και «φωτισμένη» αισιοδοξία των ρομαντικών κινημάτων στην πορεία της ιστορίας. Ενάντια στο «κλειστό» και εντέλει μονοσήμαντο μέλλον ενός διαφωτισμού που εργαλειοποιήθηκε και αποτελεί το ιδεολογικό και πολιτικό πλαίσιο του καπιταλιστικού πολιτισμού. Ένα πλαίσιο, εντός του οποίου μπορούν να συναγελάζονται εν ισοτιμία, οι δεξιές και αριστερές πρωτοπορίες, έστω και αν θεωρούν τους εαυτούς τους ιδεολογικούς αντιπάλους.

Η αποθέωση της Τεχνικής, ως τεχνοφασισμός, ο νεοφιλελεύθερος «εκσυγχρονισμός», η λατρεία της απόλυτης ανάπτυξης, ο δομισμός-μεταδομισμός, o μηδενιστικός σχετικισμός, κ.α, θόλωσαν το όραμα για μια ολόπλευρη και ισορροπημένη εξέλιξη του ανθρώπου-φύσης και εγκαθίδρυσαν το «τέρας» του νεωτερικού ανθρώπου. Άτομο και όχι πρόσωπο, σε ομάδες ατόμων και όχι σε κοινότητες, προαγωγός εμπορευμάτων και όχι παραγωγός, ο «καπιταλισμικός άνθρωπος», εκλαμβάνει τη ναρκισσιστική μοναξιά του, ως απελευθέρωση!

Οι συγγραφείς, προβάλλουν όλες τις απόπειρες και τις πτυχές των επαναστατικών εγχειρημάτων για ένα μελλοντικό απελευθερωτικό πρόταγμα, ενάντια στην αντιρομαντική φύση του καπιταλιστικού ανθρωπολογικού τύπου. Σημειώνοντας, τις αντιφάσεις της πολιτικής αφετηρίας τους, αλλά εμμένοντας στην αντικαπιταλιστική λογική και στο μετα-κομμουνιστικό όραμα! Ένα όραμα που παραμένει ενεργό, όσο «νοσταλγεί» συγκεκριμένα υποδείγματα τρόπων ζωής, που διαφέρουν ποιοτικά από τον βιομηχανικό καπιταλιστικό πολιτισμό. Γιατί όπως λένε και οι συγγραφείς: «Χωρίς νοσταλγία του παρελθόντος δεν μπορεί να υπάρξει αυθεντικό όνειρο για το μέλλον. Υπ’αυτή την έννοια, η ουτοπία ή θα είναι ρομαντική ή δεν θα υπάρχει»

Δημήτρης Ναπ.Γ.

Παραθέτουμε αποσπάσματα, από το βιβλίο:

«Απέναντι σ’αυτήν την εκσυγχρονιστική σχεδόν ομοφωνία υψώνεται στη Γαλλία κατά τα τελευταία χρόνια, ένα ρεύμα μειοψηφικό αλλά όχι αμελητέο, ρομαντικής ευαισθησίας, φορέας ριζικής κριτικής του σύγχρονου πολιτισμού. Ένα χαρακτηριστικό, κοινό για την πλειονότητα των εκπροσώπων του, είναι η απουσία ιδιαίτερων αναφορών στη ρομαντική παράδοση του 19ου αιώνα -που η παρουσία της ήταν ακόμη έντονη στην προπολεμική γενιά. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο φιλολογικό ή πολιτιστικό ενδιαφέρον για τους ρομαντικούς συγγραφείς του παρελθόντος, αλλά ότι εκείνο ότι είναι σπάνιο να θεωρηθούν πηγή ή σημείο εκκίνησης για την κριτική της βιομηχανικής κοινωνίας. Αυτό το ρόλο παίζουν μερικοί σύγχρονοι διανοούμενοι των οποίων τα έργα έχουν μεταφρασθεί (ή αρχίζουν να μεταφράζονται) στη Γαλλία: σε ότι αφορά τους φιλοσόφους πρόκειται για τους συγγραφείς της Σχολής της Φρανκφούρτης, ή αντίθετα για τον Χάιντεγκερ. Οι οικολόγοι ενδιαφέρονται για τον Ivan Illich, ενώ οι οικονομολόγοι ανακαλύπτουν τον Carl Polanyi ή τον Emmanuel Wallerstein» 

(…)

«Η ρομαντική οπτική θα μπορούσε να παίξει έναν ιδιαίτερο ρόλο στο σημερινό πλαίσιο, που χαρακτηρίζεται μεταξύ άλλων από την κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού». Διότι, διαμορφωμένο ιστορικά, σε μεγάλο βαθμό από έναν αντικαπιταλισμό μη ρομαντικού τύπου, που παραγνώριζε την παγκοσμιότητα της καπιταλιστικής κουλτούρας, αυτό το σύστημα έθετε ως σκοπό να ξεπεράσει τον καπιταλισμό εξωθώντας ακόμα πιο μακριά τη νεωτερικότητα παρά αμφισβητώντας την ίδια τη λογική της. Ήταν λοιπόν καταδικασμένο να αναπαράγει, ενίοτε επιδεινώνοντάς τα, τα στοιχειωδέστερα στίγματα του καπιταλισμού»