Όταν ο Ερικ Καντονά, απαντούσε ότι «το ωραιότερο γκολ που πέτυχε ποτέ ήταν μια πάσα», εξέφραζε στην κυριολεξία μια βαθιά … υπαρξιακή και πολιτική πλευρά του ποδοσφαίρου. Τον αέναο «πόλεμο» ανάμεσα στο άτομο και την ομάδα, ανάμεσα στον στόχο και τα μέσα, ανάμεσα στο ατομικό και το συλλογικό. Μια φράση αιρετική, επαναστατική θα έλεγα, καθώς, ένας καθαρά επιθετικός ποδοσφαιριστής, αποδομούσε την πεμπτουσία του ποδοσφαίρου, το γκολ. Και προέκρινε την συνεργασία και την ομαδικότητα, έναντι της χρησιμοθηρικής «ηδονής» του τελικού στόχου. Στην ουσία έπληττε το ίδιο το οξύ φαντασιακό πνεύμα του καπιταλισμού που είναι η ατομικιστική στιγμή που ο «γαμάτος» αστός, πετυχαίνει το κέρδος με κάθε τρόπο.

Και είναι 3-4 χρόνια τώρα, που συζητώντας με άλλους μπαμπάδες μικρών ποδοσφαιριστών στις ακαδημίες μας, συνειδητοποιώ, αυτό, εντέλει, το ….πολιτικό και ιδεολογικό ζήτημα του ποδοσφαίρου : «πάσα ή ντρίμπλα;».  Ομαδικότητα ή ατομισμός; (…ατομιστία, όπως λέγαμε κάποτε στην συνοικία μας, τον Άγιο Παύλο), ατομικός στόχος ή αλληλοσυνεργατική επιτυχία. Και ακόμα περισσότερο:… «σοσιαλισμός» ή «καπιταλισμός»; «Άστον να κάνει ντρίπλες, έτσι θα μάθει», «δώσε πάσα, δεν παίζεις μόνος σου», «το ποδόσφαιρο είναι σκληρό, ας του ζητήσουν την μπάλα οι άλλοι, αν δεν τους αρέσει», «φάτους μόνος σου», «έτσι, βοήθησε την ομάδα, σε θέλω δίπλα τους, με την πάσα», και πολλά άλλα λαϊκά αποφθέγματα, χρωματίζουν την αέναη διαμάχη που  αναφέρουμε.

H διαμάχη, βέβαια, εντάθηκε με τη ραγδαία αύξηση των Ακαδημιών και των 5χ5, τα τελευταία 10-15 χρόνια, αλλά και με την κανιβαλική κυριαρχία του εγωκεντρικού καπιταλισμού, στην ύστερη παγκοσμιοποίηση και την κρίση της. Και πίσω απ’αυτή τη διαπάλη, υποβόσκουν ποικίλες ψυχολογικές, ιδεολογικές, φιλοσοφικές ή ταξικές προεκτάσεις του κοινωνικού συστήματος που ζούμε. Πολύ εμφατικά τον χρωμάτισε ο Γάλλος αιρετικός φιλόσοφος Ζαν Κλώντ Μισεά, λέγοντας ότι προτιμά το δημοκρατικό passing game του λαού, από το dribbling game της αριστοκρατίας, όπου κυριαρχεί ο …. φιγουρατζής (όπως λέγαμε)  ντριμπλαδόρος, με ιδιοτελείς προσωπικούς στόχους. Πηγαίνοντας πιο βαθιά, ο Μισεά, αναπολεί το «σοσιαλιστικό ποδόσφαιρο» της Εθνικής Ουγγαρίας, στην περίοδο της ακμής της, όταν κυριαρχούσε η αθλητική ευφυΐα, πάντα σε συνδυασμό με τη σεμνότητα και το αίσθημα αλληλεγγύης. Ο Μισέα, προβάλλει στην ποδοσφαιρική μυθιστορία, την αναρχική ματιά του Κροπότκιν, που έδειξε ότι το ένστικτο του ζωικού βασιλείου αλλά και τους ανθρώπου ιδιαίτερα, τείνει προς την αλληλοβοήθεια και όχι προς τον ανταγωνισμό, όπως διατείνονται οι κάθε είδους «φιλελεύθεροι» λακέδες.

Σε καμιά περίπτωση, δεν χρειάζεται να καθαιρέσουμε το ατομικό ταλέντο, την αντίληψη και την ευφυΐα για να εγκαταστήσουμε έναν ισοπεδωτικό κολλεκτιβισιμό. Ο διαχωρισμός χρειάζεται να ακουμπά στο ήθος κάποιων αξιών που θα συνθέσουν την προσωπική δημιουργία με τη δύναμη της ομάδας. Τότε, ο μπαλαδόρος κάθε ομάδας θα είναι ένας συστημικός ηγέτης και όχι ένας νάρκισσος-εξουσιαστής που θέλει να προσδιορίσει την ταυτότητά του μέσα από την υπερβολή της ατομικής καταξίωσης και προβολής, με κάθε τρόπο. Άλλωστε ο ναρκισσιστής είναι προσωρινός οδηγητής και ανά πάσα στιγμή κινδυνεύει να καταρρεύσει τόσο η ομάδα, όσο και η ευάλωτη και εύθραυστη εικόνα του.  Αντίθετα ο «συστημικός ντριπλέρ» είναι δημιουργός και δημιούργημα της ομάδας, εκφράζει την αλλαγή, διευκολύνει συλλογικά οράματα. Εκφράζει το «εμείς», που είναι πάνω από το «εγώ». Είναι ο πρώτος μεταξύ ίσων, που χαίρεται περισσότερο για το γκολ που έδωσε, παρά για το γκολ που έβαλε. Μετουσιώνει την «καθημερινοποίηση του ηγέτη» που περιέγραψε ο Μάξ Βέμπερ. Όσοι έβλεπαν τον Τόνυ Σαβέβσκι να παίζει, σίγουρα θα κατανόησαν ότι περιγράφω, καθώς έδειξε πως το ταλέντο δεν χρειάζεται κραυγές και φιοριτούρες, αλλά την συνειδητοποίηση του ρόλου σου, την ταπεινότητα και τη μέθεξη στην ομάδα και τα ιδανικά της.

Δεν είναι τυχαίο πως τρεις είναι οι κορυφαίες ομάδες που είναι «κάτι παραπάνω από μια ποδοσφαιρική ομάδα» και στις οποίες οι ηγέτες τους, ενσωματώνονταν στην ομάδα και όχι το αντίθετο. Ο Άγιαξ με τον Κρόυφ, η Λίβερπουλ με τον Κήγκαν ή τον Νταλγκλίς και η Μπαρτσελόνα με τον Μέσι, παρέμειναν και θα παραμείνουν στην λαϊκή μνήμη για την ποδοσφαιρική τους φιλοσοφία που μπορούσε να αναδεικνύει κορυφαίους μπαλαδόρους, ενταγμένους όμως μέσα σε μια ομαδοσυνεργατική διάσταση και μνήμη.

  Δημήτρης Ναπ.Γ