Η σημασία των λέξεων και των εικόνων

Κι αύριο λέω θα γίνουμε

ακόμα πιο απλοί.
Θα βρούμε αυτά τα λόγια
που παίρνουνε το ίδιο βάρος
σ’ όλες τις καρδιές,
σ’ όλα τα χείλη,
έτσι να λέμε πια
τα σύκα σύκα
και τη σκάφη σκάφη.

Γ.Ρίτσος – «Και να αδερφέ μου». 1975                                                               «Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΡΗΞΗ.    7-02-2015»

Αναλογιζόμενος τη κρίση που ζούμε τα τελευταία χρόνια, θεωρώ πως υπάρχουν τρία σημαντικά σημεία που δυσκολεύουν την ελληνική προσπάθεια διαπραγμάτευσης:

Η γεωοικονομική και γεωπολιτική θέση της χώρας που αποτελεί πλεονέκτημα ή μειονέκτημα ανάλογα τη σταθερότητα και την αξιοπιστία των συμμαχιών της, η έλλειψη αυτοδύναμης παραγωγικής βάσης και τέλος, η προϊούσα μεταπολιτευτική παθητικοποίηση του παραδοσιακά «αντιστασιακού» λαού μας.

Κι όταν αυτά βρίσκονται σε καθοδική πορεία, τότε τι μένει για την ελληνική κυβέρνηση και μάλιστα σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από την διάσπαρτη και ενσωματωμένη παντού, «κυριαρχία του θεάματος» (κατά τον Γκύ Ντεμπόρ); Μα η εικόνα και οι συμβολισμοί. Βασικό στοιχείο της επικοινωνίας και της διαπραγματευτικής «σχέσης».

Είναι φανερό ότι η ελληνική κυβέρνηση, θέλησε να αιφνιδιάσει από την πρώτη στιγμή τόσο προς το εσωτερικό, όσο και προς το εξωτερικό. Και νομίζω μέχρι τώρα το κατάφερε. Παράλληλα, η επικοινωνιακή διαπραγμάτευση εμπλουτίζεται με στοιχεία τεχνικών … τζούντο. Είναι εμφανές ότι Βαρουφάκης και ο Τσίπρας υιοθετούν όρους και λέξεις από το συμφωνημένο δίκαιο της Ε.Ε. Προσπαθούν να πνίξουν τη γερμανική ηγεμονία, επικαλούμενη τη «δημοκρατική» συγκρότηση της Ευρώπης και τους θεσμούς, τους οποίους φαινομενικά «σέβεται» και η Γερμανία. Κοντράρουν, χωρίς να επιτίθενται, ευελπιστώντας να στραβοπατήσει η Μέρκελ όταν πάρει φόρα και αυτοί απλά μετακινηθούν λίγο στο πλάι. Θέλουν να παρασύρουν τη Γερμανία να εκτεθεί στη παγκόσμια «κοινή γνώμη», γεγονός που πράγματι φοβούνται οι κάθε είδους εξουσίες, οι οποίες θέλουν να φέρονται ολιγαρχικά και αυταρχικά, αρκεί αυτό να μην φαίνεται. Θέλουν δηλαδή να εκθέσουν τη Γερμανία, ώστε να «αποδεχτεί» χωρίς φιοριτούρες, ότι αποτελεί μια αυταρχική και νεοαποικιακή δύναμη εντός της Ε.Ε. Διαφορετικά, θέλουν ν’ανοίξει ξαφνικά ο φωτεινός κύκλος του προβολέα προς τις σκοτεινές κερκίδες όταν ο «θύτης» προσπαθεί να στραγγαλίσει το «θύμα» του, ενώ όλοι βλέπουν ήσυχα και «πολιτισμένα» το «κοινά συμφωνημένο» ευρωπαϊκό έργο.

Αναμφίβολα, η  επιρροή των «λέξεων» είναι μεγάλη και καθόλου ουδέτερη, αν θυμηθούμε μάλιστα τον… Σεφέρη και τη «δύναμη της λέξης του» και τη συμβολική δύναμη των ποιητών μας. Ταυτόχρονα, όμως μπορεί να αναδεικνύει σημειολογικά και το πολιτικό και κοινωνικό αδιέξοδο που ζούμε ως λαός και ως χώρα.

 Αν η τακτική μπορεί να φαίνεται επικοινωνιακά ορθολογική, όταν η στάση της γερμανικής ηγεμονίας σκληρύνει η ύπαρξη των τριών πρώτων σημείων που αναφέραμε, δεν αφήνει πολλά περιθώρια για αισιοδοξία,. Και αυτό γιατί όλα τα προηγούμενα χρόνια, ως κοινωνία και χώρα, μας περίσσεψε ο «συμβολισμός» και η εικόνα και χάσαμε τα αυτονόητα δυναμικά στοιχεία της αντίστασής μας και των συλλογικών αγώνων μας. Όταν χάσαμε μαζί με την «πραγματική οικονομία» και την «πραγματική πολιτική» και σχετικοποιήσαμε την κοινωνική αντίσταση. Από τη στιγμή που άλλα πιστεύαμε, αλλά λέγαμε και άλλα εννοούσαμε.

Η «ξαφνική» λαϊκή ενεργοποίηση και ενότητα, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, ώστε να πάρουν πραγματικό περιεχόμενο οι λέξεις και οι συμβολισμοί. Μοιάζει δύσκολο, αλλά είναι η μόνη διέξοδος στο αδιέξοδο. Προλαβαίνουμε;

 Δημ. Ναπ.Γιαννάτος