Άσκερ Γιορν (1914-1973)

Εμπνευσμένος και πολυτάλαντος Δανός καλλιτέχνης, ψυχή πρωτοποριακών ομάδων των Μεταπολεμικών χρόνων, όπως η COBRA, το Διεθνές Κίνημα για ένα Φαντασιακό Μπάουχάους και η Καταστασιακή Διεθνής, φιλόσοφος και εραστής της ζωής και του ταξιδιού, διεθνιστής αγωνιστής με την ευγενέστερη σημασία του όρου και λάτρης των παραδόσεων του γενέθλιου τόπου του, που τις μελέτησε καταλήγοντας σε συναρπαστικά συμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον της Ευρώπης. Ο Γιορν πραγματοποίησε τομή με το έργο του στην μετεστραμμένη ζωγραφική και την ενιαία πολεοδομία, ενώ δημιούργησε την καταστασιακή τοπολογία, την γενική καταστασιολογία και την τριλεκτική μέθοδο. Έγραψε μαζί με τον Γκυ Ντεμπόρ δύο μοναδικά πειραματικά βιβλία, έγραψε εκατοντάδες ριζοσπαστικά δοκίμια αισθητικής και εναντιώθηκε αποφασιστικά στον ακαδημαϊσμό της τέχνης και της αισθητικής.

Ευφάνταστος και δημιουργικότατος κεραμίστας, ανανέωσε μαζί με τον Πιερ Βέμεερ την τέχνη των ταπισερί, ενώ προώθησε τις θεματικές ενότητες της σκανδιναβικής κουλτούρας σε νέα μονοπάτια. Ζωγράφιζε συνεχώς και χωρίς κούραση, συνδέοντας την τέχνη του με την αρχιτεκτονική, την πολεοδομία και τη λογοτεχνία.

Ο Γιόρν, θεωρούσε ως « ιδεολογική αφετηρία ενός μελλοντικού κόσμου» την τέχνη που ορίζεται αισθητικά, ηθικά και επιστημονικά, μακρυά όμως από ένα πλαίσιο που εκθειάζει την Τεχνική ως αξία και σύστημα λογικής, τον επιστημονισμό και την μηχανοποίηση. Στις εκτροπές αυτές του Διαφωτισμού, ο Γιόρν ήταν δραστικά αντίθετος, προσπαθώντας, ταυτόχρονα να αποφεύγει να «μεταμορφώνεται» σε ένα δήθεν «εξτρεμιστή», επειδή έτσι δηλώνει τον ριζοσπαστισμό του. Όπως έλεγε: «ο εξτρεμισμός είναι συνήθως μια κενή στάση. Πάντα απομακρυνόμουν από κείνους που περιφέρονται με το παράσημο της πρωτοπορίας στο στήθος, ποτέ δεν με ενδιέφερε να φτάσω στα άκρα αν δεν το μπορούσα. Πάντα προσπαθούσα να διατηρώ στενότατη επαφή με τον λαό και τους εν γένει πνευματικούς κύκλους» (…)

«Παραδοσιακός» με τον τρόπο του αν και «μοντέρνος»: «Η παρωχημένη αντίληψη ότι «όλα έχουν ειπωθεί» αποκοιμίζει τόσο τους καλλιτέχνες όσο και τους θεατές και τους υπαγορεύει υπογείως ότι δεν χρειάζεται καν να ανατρέχουν σε θεωρητικά κείμενα του χθες. Ο,τι παραλάβαμε από το χθες είναι έτσι κι αλλιώς εγγεγραμμένο στα γονίδιά μας. Κάθε στοχαστική δραστηριότητα, ενώ θα έπρεπε να αποτελεί προϋπόθεση της τέχνης, σήμερα συνιστά ύβρη»

Κλείνοντας:

«Στο διάολο εσύ και τα λεφτά σου μπάσταρδε. ΣΤΟΠ. Αρνούμαι το βραβείο. ΣΤΟΠ. Δεν το ζήτησα ποτέ. ΣΤΟΠ. Με ποταπότητα ανακατεύεις τον καλλιτέχνη, παρά τη θέλησή του, με τη διαφήμισή σου. ΣΤΟΠ. Απαιτώ δημόσια διαβεβαίωση ότι δεν έχω συμμετάσχει στο γελοίο παιχνίδι σου».

Με τα λόγια αυτά, προς τον Χάρι Γκούγκενχαϊμ, ο Γιορν αρνείται στις 15 Ιανουαρίου του 1964 το βραβείο του Μουσείου Γκούγκενχαϊμ.  Στις αρνήσεις του ήταν ήδη το βραβείο Eckersberg, η κορυφαία διάκριση στο καλλιτεχνικό κύκλωμα της Δανίας, καθώς και η μη συμμετοχή του στην Μπιενάλε της Βιέννης το 1962.

«Η πειραματική ελευθερία στην εφεύρεση και η αποδοχή “άχρηστων” χειρονομιών που δεν είναι απόλυτα αναγκαίες για τη συντήρηση και την προάσπιση της ζωής είναι η πολυτιμότερη πολυτέλεια του ανθρώπου», έγραφε λίγα χρόνια νωρίτερα.

Δημ.Ναπ.Γ